Navnath Bhaktisar Adhyay 16

By Rahul | Last updated on January 30, 2021

Navnath Bhaktisar Adhyay 16 is the sixteenth chapter of the book. Reading this Adhyay is beneficial to get rid of bad dreams.

Navnath Bhaktisar Adhyay 16:

श्रीगणेशाय नमः॥

श्रीसरवत्यै नमः ॥ जयजयाजी दिगंबरा ॥ आद्यनामें विश्वंभरा ॥ वर्णिता तुझिया गुणसंभारा ॥ मति अपूर्व होतसे ॥१॥

वर्णिता तुझिया गुणसंपत्ती ॥ वेदभांडारे अपूर्व होती ॥ सहस्त्रफणी वाहतां मार्थी ॥ शीण वाचे दावीतसे ॥२॥

पंचाननाऐसे धेंडे ॥ परी दो अक्षरीं झाले धडे ॥ सरस्वतीचें शिणोनि तोंड ॥ करी सांड विलापाची ॥३॥

आठभार उदभिज देही ॥ कमळपत्रांते पुरे मही ॥ सप्ताब्धींची अपूर्व शायी ॥ तव गुणसाररसज्ञ ॥४॥

ऐसा सर्वगुणज्ञ पुरुष ॥ येवोनि बैसला अबद्भमतीस ॥ भक्तिसार ग्रंथ सुधारस ॥ स्वयें निर्मिला आपणचि ॥५॥

तरी मागिले अध्यायीं सकळ कथन ॥ कानिफा आणि वायुनंदन ॥ युद्धसमयीं ऐक्य होऊन ॥ सुखसागरा मिळाले ॥६॥

यावरी कानिफा स्त्रीदेशांत ॥ गेले श्रीगडमुंडगांवांत ॥ तेथें भेटोनि मच्छिंद्रातें ॥ आतिथ्यातें भोगिलें ॥७॥

भोगिलें परी कैसे रीतीं ॥ तेंचि ऐका येथूनि श्रोतीं ॥ मच्छिंद्राचे काम चित्तीं ॥ एक अर्थी उदेला ॥८॥

कीं कानिफा जाईल स्वदेशांत ॥ श्रीगोरक्षका करील श्रुत ॥ मग तो धांवोनि येईल येथ ॥ नेईल मातें येथुनी ॥९॥

तरी गोरक्ष मम शिष्य आहे ॥ ऐसे यासी श्रुत करुं नये ॥ अनेक योजूनि उपाय ॥ येथें राहता करावा ॥१०॥

ऐसी युक्ती रचूनि चित्तीं ॥ करावें म्हणे आतिथ्य बहू रीतीं ॥ म्हणोनि बोलावूनि बहुत युक्तीं ॥ सकळां मच्छिंद्र सांगतसे ॥११॥

याउपरी आणिक योजना करीत ॥ कीं विषयीं गोंवावा कानिफानाथ ॥ मग हा कदा देशांत ॥ जाणार नाहीं सर्वस्वें ॥१२॥

चंद्राननी मृगांकवदनी ॥ पाठवीतसे शिबिरालागुनी ॥ परी तो नातळे कामवासनीं ॥ इंद्रियदमनी महाराज ॥१३॥

म्हणाल तरी त्या कैशा युवती ॥ प्रत्यक्ष कामाच्या मूर्ती ॥ जयांचे नेत्रकटाक्षें होती ॥ वेडेपिसे देवादि ॥१४॥

जयेचें पाहतां मुखमंडण ॥ तपी सांडिती तपाकारणें ॥ येवोनि मुंगी लुंगी होवोन ॥ मागें भ्रमती जपी तपी ॥१५॥

जयेचे अधर पोंवळ्यांपरी दिसती ॥ दर्शन दाळिंबबीज गोमटी ॥ गौरवर्ण पिकाघाटी ॥ ग्रीवा दर्शवी बाहेर ॥१६॥

कीं अनंत चंद्राचा प्रकाश जैसा ॥ कीं उडुगणपतीचा द्वितीय ठसा ॥ जयांच्या नखाकृतिलेखा ॥ चंद्रकोरी मिरवल्या ॥१७॥

असो ऐसे स्त्रियांचे वर्ण ॥ कीं भानुचि पावला उदयमान ॥ ऐसिया स्त्रिया पाठवोनि स्थान ॥ चेतविती कामासी ॥१८॥

परी तो नातळे महाराज ॥ हा वृत्तांत मछिंद्रा कळला सहज ॥ मग म्हणे शिष्यकटकाचा समाज ॥ कामासनीं गोवावा ॥१९॥

ऐसाहो यत्न करुनि पाहतां ॥ कामिनींचा श्रम झाला वृथा ॥ शिष्यकटकही येईना हाता ॥ उपाय कांहीं चालेना ॥२०॥

असो ऐसे छळणांत ॥ एक मास राहिले तेथ ॥ परी कोपें देव होतां उदित ॥ सहजस्थितीं लोटले ॥२१॥

असो लोटल्या एक मास ॥ मग पाचारुनि मच्छिंद्रास ॥ म्हणती आज्ञा द्यावी आम्हांस ॥ स्वदेशासी जावया ॥२२॥

मग अवश्य म्हणोनि मच्छिंद्रनाथ ॥ नानासंपत्ती द्रव्य ओपीत ॥ गज वाजी उष्ट्र अमित ॥ द्रव्य बहुत दिधले ॥२३॥

शिबिरें कनाथा पडप थोर ॥ तंबू राहुट्या पृथगाकार ॥ शिबिका मुक्तझालरा छत्र ॥ वस्त्राभरणी भरियेले ॥२४॥

ऐसी ओपूनी अपार संपत्ती ॥ बोळवीतसे मच्छिंद्रजती ॥ एक कोस बोळवोनि नमिती ॥ परस्परांसी आदरें ॥२५॥

ऐसें बोळवोनि कटकभार ॥ स्वस्थाना आला नाथ मच्छिंद्र ॥ येरीकडे तीर्थवर ॥ करीत आला स्वदेशा ॥२६॥

सहज आले मुक्कामेंमुक्काम ॥ लंघुनि स्त्रीदेश सुगम ॥ पुढें गौडबंगाल स्थान उत्तम ॥ नानाक्षेत्रें हिंडती ॥२७॥

परी जया गावीं जाय नाथ ॥ त्या गावीं लोक करिती आतिथ्य ॥ सर्व पाहूनि भक्तिवंत ॥ उपचारें मिरवती ॥२८॥

इच्छेसम सकळ अर्थ ॥ पूर्ण होऊनि शिष्यसांप्रदायीं होत ॥ म्हणोनि वर्णिती कीर्त ॥ मुखोमुखीं उल्हासें ॥२९॥

मग या गावीचें त्या गांवीं लोक ॥ येऊनि नेती सकळ कटक ॥ दावूनि भाक्तिभाव अलोलिक ॥ बोळविती पुढारा ॥३०॥

ऐसें श्रवण करीत करीत ॥ कीर्तीमागें कीर्ती होत ॥ ती सत्कीर्ती हेळापट्टणांत ॥ प्रविष्ट झाली जगमुखें ॥३१॥

बहुत जनांचे वाचे स्तुती ॥ अहाहा स्वामी ऐसें म्हणती ॥ मग राजांगणी ही कीर्ती ॥ हेलावली सेवकमुखें ॥३२॥

कीर्ति ऐकूनि नृपनाथ ॥ पुढें प्रेरिता झाला दूत ॥ त्याकरवी उत्तम वृत्तांत ॥ मुनिकटकाचा आणविला ॥३३॥

ते सांगती मुनीचा राजयोग ॥ गांवोगांवींहूनि शिबरें सुरंग चांग ॥ धांवताती घेऊनि मागोमाग ॥ स्वामीलागीं राहावया ॥३४॥

पुढें नाथध्वज येऊन ॥ शिबिरें चालती त्यामागून ॥ शिष्यकटकासी मागूनि गमन ॥ कानिफाचे होतसे ॥३५॥

ऐसें मार्गी करितां गमन ॥ तो येरीकडे जगन्नाथाहून ॥ गोरक्ष बंगालदेशात येऊन ॥ गांवोगांव भ्रमतसे ॥३६॥

तो सहजमार्गी करितां गमन ॥ महीप्रवाही तरुव्यक्त विपिन ॥ तया विपिनीं गजकर्ण नंदन ॥ सहजस्थितीं भेटला ॥३७॥

तेणें पाहिलें गोरक्षकासी ॥ गोरक्षें पाहिलें कानिफासी ॥ दृष्टादृष्टी होतां आदेशीं ॥ एकमेकां बोलिले ॥३८॥

करुनि स्थिर शिबिकासन ॥ खालीं उतरला कर्णनंदन ॥ मग भरजरी गालिंचा महीं पसरुन ॥ गोरक्षासी बैसविलें ॥३९॥

आपण बैसें उपसवे नेटीं ॥ बोले कानिफा वाग्वटी ॥ नाथपंथ हा वरदपुटी ॥ कोण गुरु लाहिला ॥४०॥

हें ऐकून गोरक्षनाथ ॥ मच्छिंद्रजन्मापासुनि कथा सांगत ॥ वरदपाणी उदयामित्र ॥ प्रसन्न झाला तयासी ॥४१॥

तरी त्याचा दासानुदास ॥ मी म्हणवितों महापुरुष ॥ परी श्रीगुरु कानिफादेहास ॥ गुरु कोण मिरवला तें सांगा ॥४२॥

ऐसे गोरक्षबोल ऐकून ॥ कानिफा सांगे जालिंदरकथन ॥ जन्मापासूनि वर्तमान ॥ दत्तकृपा आगळी ॥४३॥

ऐसे उभयतांचें भाषण ॥ झालिया मिरवले समाधान ॥ म्हणती योग्य आलें घडून ॥ तुम्ही आम्हां भेटलां ॥४४॥

याउपरी कानिफाचित्तीं ॥ कामना उदेली एका अर्थी ॥ की मच्छिंद्र गुरु गोरक्षाप्रती ॥ दत्तवरदें मिरवला ॥४५॥

तरी दत्तकृपेचें अनुसंधान ॥ कैसें लाधलें विद्यारत्न ॥ कीं कवणरुपीं सहजदर्शन ॥ जगामाजी मिरवती ॥४६॥

तरी याचा शोध करावा ॥ दावूनी आपुल्या गौरवा ॥ ऐसें योजूनि सहज भावा ॥ दृष्टी करी भोंवतालीं ॥४७॥

तों दृष्टीसमोर आम्रवन ॥ पक्क फळी देखिलें सघन ॥ तेंही पाडाचें पक्कपण ॥ शाखा व्यक्त ॥ झोंबल्या आहेत ह्या वृक्षीं ॥४९॥

परी ऐसी फळें सुगम दिसती ॥ तरी भक्षण करावें वाटे चित्तीं ॥ यावरी गोरक्ष बोले युक्तीं ॥ नको नको म्हणतसे ॥५०॥

याउपरी बोले कानिफा वनच ॥ तोडूनि आणवितों शिष्य धाडून ॥ गोरक्ष म्हणे इतुका यत्न ॥ कासयासी करावा ॥५१॥

आतां शिष्य आहेत जवळी ॥ तोडूनि आणावें त्या करकमळीं ॥ शिष्य नसतां कोणे काळीं ॥ मग आपण काय करावें ॥५२॥

तरी आतां स्वतः ऐसे करावें ॥ गुरुप्रसादें प्रताप मिरवावे ॥ फळें तोडूनि विद्येसी गौरवावें ॥ तुष्ट आत्मा करावा ॥ ॥५३॥

ऐसें कानिफा ऐकूनि वचन ॥ जरी तुमचें इच्छितें ऐसें मन ॥ तरी आतांचि आणितों तोडून ॥ पक्कपणीं गुरुकूपें ॥५४॥

मग कवळूनी भस्मचिमुटी ॥ विभक्तास्त्र जपे होटी ॥ त्यावरीं आकर्षण मंत्रपोटीं ॥ प्रेरिता झाला युक्तीनें ॥५५॥

विभक्तास्त्र आकर्षणी ॥ प्रेरितां फेकीं भस्म काननीं ॥ तंव तीं पक्कफळें वृक्षावरुनी ॥ पुढें आलीं सर्वत्र ॥५६॥

मग ते शिष्यकटकासहित ॥ फळें भक्षिती मधुर व्यक्त ॥ भक्षिल्या पूर्ण तृप्त ॥ क्षाळिले हात जीवनानें ॥५७॥

ऐसे झालिया पूर्णप्रकरणीं ॥ गोरक्ष विचारी ऐसें मनीं ॥ म्हणे प्रताप दाविला मजलागुनी ॥ कानिफानें आपुला ॥५८॥

तरी आपण आतां यासी ॥ दावूं विद्या चमत्कारासी ॥ ऐसा विचार करुनि मानसीं ॥ कानिफातें बोलतसे ॥५९॥

म्हणे तुम्ही केला पाहुणचार ॥ तरी उत्तरालागीं उत्तर ॥ आणिक फळें भक्षूनि साचार ॥ चवी रसने मिरवावी ॥६०॥

ऐसें ऐकोनि तयाचें वचद ॥ म्हणे बोललां ते फार उत्तम ॥ तुमच्या शब्दासी करुनि मान ॥ स्वीकारावें तैसेंचि ॥६१॥

मग आकर्षणशक्तीं विभकास्त्र ॥ जल्पोनि नाथ गोरक्ष पवित्र ॥ तों लवंगवनींचीं फळें विचित्र ॥ येऊनि पडलीं पुढारां ॥६२॥

मग तीं फळें खात जेठी ॥ रसनेसी पडो पाहे मिठी ॥ अहा अहा म्हणे शेवटीं ॥ अमृतसरीं दाटले ॥६३॥

मग ती फळें केलिया भक्षण ॥ शुद्धजीवनें हस्त प्रक्षाळून ॥ बैसले आसनीं सुखें येऊन ॥ त्यावरी बोले गोरक्ष तो ॥६४॥

म्हणे खालीं फळें उत्तम राहिलीं ॥ परी जैसीं तैसी करावीं वहिलीं ॥ पुन्हां योजूनि वृक्षडाहळीं ॥ पुढें मार्गा गमावें ॥६५॥

याउपरी कानिफानाथ ॥ ऐसा कोण ब्रह्मयाचा सुत ॥ पुन्हां निर्मोनि मूर्तिमंत ॥ जैसे तैसे करील ॥६६॥

गोरक्ष म्हणे गुरुपुत्र ॥ जो निस्सीमपणीं आहे पवित्र ॥ त्यासी हें करणें अघटित विचित्र ॥ कदाकाळीं नसेचि ॥६७॥

तो दुसरा ब्रह्मा करील उत्पन्न ॥ मग ऐसियाची कथा कोण ॥ जो महीच मस्तकीं करिता धारण ॥ तो पर्वताचे ओझें शिणे कीं ॥६८॥

जो अर्कतेजा निवविणार ॥ तो पावक ठिणगीनें पळे सत्वर ॥ हदयीं सांठवितो सप्तसागर ॥ तो थिल्लरोदके अटकेना ॥६९॥

जो बोलकाजाचे गंभीर चातुरीं ॥ बृहस्पतीतें मागें सारी ॥ तो अजारक्षकाते भिवोनि अंतरीं ॥ मौन वरील कां वाचे ॥७०॥

जो आपुलें प्रतापेंकरुनी ॥ क्षीराब्धी करील गृहवासनी ॥ तो तक्राकरिता सदैव सदनीं ॥ भीक मागेल केउता ॥७१॥

कीं चक्षूचे कृपाकटाक्षे ॥ पाषाण करी परीस जैस्से ॥ तो हेमाकरितां काय प्रत्यक्ष ॥ आराधील धनाढ्या ॥७२॥

जयाचे वचनवाग्वटी ॥ मिरविती सकळ देवांच्या थाटी ॥ तो आपल्या मोक्षासाठीं ॥ आराधीना भूतासी ॥७३॥

तस्मात् ब्रह्मयाची काय कथा ॥ जो अनंतब्रह्मांडें होय निर्मिता ॥ सर्व कर्तव्याचा कर्ता ॥ गुरुकृपेसी मिरवितसे ॥७४॥

नातरी मुळींच प्रौढीं ॥ गुरु मिरवला ज्याच्या कवाडीं ॥ तयाची दैना कोण फेडी ॥ काबाड ओझें वाहे तो ॥७५॥

ऐसें ऐकतां कानिफानाथ ॥ परम क्षोभला खचितार्थ ॥ जैसा पावक आज्यसिंचितार्थ ॥ कवळूं पाहे ब्रह्मांडा ॥७६॥

म्हणे हो हो जाणतों तूतें ॥ आणि तुझिया गुरुसहित ॥ बहुसाधनीं प्रतापवंत ॥ नरकामाजी पचतसे ॥७७॥

वाचे म्हणविती योगीजन ॥ कर्म आचरती नरकपतन ॥ सकळ स्त्रीराष्ट्र वेष्टून ॥ भोग पापांचा ॥७८॥

जितेंद्रियत्व दावावें जनीं ॥ असोनि भोग चिंती मनी ॥ तया भोगवश करोनि ॥ मेनिकानाथ होवोनि ठेला ॥७९॥

तरी ठाऊक गुरु तुझा ॥ किती बोलसी प्राज्ञी ओजा ॥ आतां ब्रह्मयातें करुनि हीन तेजा ॥ ढिसाळ गोष्टी करितोसी ॥८०॥

प्रथम गुरु तुझा काबाडी ॥ तुझी दैना कोण फेडी ॥ आतां सोडोनि सकळ प्रौढी ॥ मार्गालागी क्रमी कां ॥८१॥

ऐसें वचन खडतर बोलणें ॥ गोरक्षकातें होतां श्रवण ॥ मग म्हणे बोलसी आपण ॥ चावटीपणी हे भ्रष्टा ॥८२॥

तुझा गुरु जालिंदरनाथ ॥ प्रतापहीन दीन बहुत ॥ दशवर्षे आजपर्यंत ॥ नरकीं नित्य पचतसे ॥८३॥

परी त्या सामर्थ्य नाहीं झालें ॥ कीं आपण येथूनि जावें वहिलें ॥ नृपसर्पदपें वेष्टिलें ॥ शक्तिहीन झालासे ॥८४॥

हेळापट्टणीं गौडबंगाल देशीं ॥ वस्ताद मिळाला आहे त्यासी ॥ धन्य गोपीचंद प्रतापराशी ॥ लीदगर्तीत पचवीतसे ॥८५॥

तैसा नोहे गुरु माझा ॥ हालवील सकळ ब्रह्मांड चोजा ॥ शंकराचें अस्त्र ओजा ॥ करकमळीं मिरवतसे ॥८६॥

अष्टभैरव महादारुण ॥ अजिंक्य देवांदानवांकारण ॥ त्यांसी बळें करुनि कंदन ॥ शरणागत आणिलें ॥८७॥

पाहे केवढा मारुतसुत ॥ जेणें विजयी केला रघुनाथ ॥ तया मस्तकीं देऊनि पर्वत ॥ उभा केला स्तंभापरी ॥८८॥

वीरभद्र प्रतापतरणी ॥ देवदानवां अजिंक्य करणी ॥ तयाचा प्राण कंठीं आणुनी ॥ शरणागत तो केला ॥८९॥

द्वादशकळी तीव्र आदित्य ॥ तयाचा उलथोनि पाडिला रथ ॥ सकळ देव शरणागत ॥ होऊनि लोटले पायासी ॥९०॥

तरी प्रतापी गुरु ऐसा ॥ भक्त सोडवीत नरकक्लेशा ॥ तयाच्य वरदकृपें ऐसा ॥ आतांचि पाहें हे भ्रष्टा ॥९१॥

मग घेऊनि भस्मचिमुटी ॥ मंत्रप्रयोग बोले होटीं ॥ संजीवनी ते पीयूषथाटी ॥ सकळ फळातें मिरवली ॥९२॥

ऐसीं सकळ प्रयोगीं फळें संपूर्ण ॥ जैसीं तैसीं ठेलीं होऊन ॥ तें कानिफानाथ पाहून ॥ मनीं शंकित पैं झाला ॥९३॥

योजूनि सवें मुख वोठीं ॥ विस्मय करीत आपुले पोटीं ॥ म्हणे धन्य हा प्रतापजेठी ॥ जगामाजी मिरविला ॥९४॥

सकळ टाकूनि विरुद्ध भाषण ॥ धांवोनि दिधलें आलिंगान ॥ म्हणे धन्य तूं एक निपुण ॥ गुरुपुत्रता मिरविशी ॥९५॥

परी ऐशा बोलतां विरुद्ध बोला ॥ मातें सर्वज्ञ लाभ झाला ॥ शोधित फिरलों जालिंदराला ॥ ठाव लाधला तुजपासीं ॥९६॥

यापरी गोरक्ष बोले वचन ॥ हें बोलिलासी अति अप्रमाण ॥ माझा लाभ तुजकारण ॥ तुझा लाभ मज झाला ॥९७॥

ते बोल नव्हे वाईट ॥ दाविते झाले मार्ग चोखट ॥ गुप्तगुरुचें उघडूनि कपाट ॥ मार्गदिवटा पैं केला ॥९८॥

तरी आतां उत्तम झालें ॥ दृष्टीं पाहूं गुरुपाउलें ॥ ऐसें वदूनि प्रीतीं नमिलें ॥ एकमेकां तें वेळा ॥९९॥

याउपरी गौरनंदन ॥ स्पर्शास्त्र मुखी जल्पून ॥ वृक्षांदेठीं फळे नेऊन ॥ जेथील तेथें जडियेलीं ॥१००॥

मग पुन्हां करोनि नमनानामन ॥ प्रांजळ वर्णित वर्तंमान ॥ एकमेकांतें विचारुन ॥ आदेश म्हणवूनि जाताती ॥१॥

गोरक्ष चालिला स्त्रीदेशांत ॥ कानिफा गौडबंगाली जात ॥ हेळापट्टण लक्षूनियां पंथ ॥ कूच मुक्काम साधीतसे ॥२॥

परी तीव्र होऊनि अति चित्तीं ॥ म्हणे जातांचि भस्म करीन नृपती ॥ अहा जालिंदर गुरुमूर्ती ॥ दुखविली नष्टानें ॥३॥

ऐसें म्हणोनि वारंवार ॥ परम क्रोधाचा वैश्वानर ॥ शिखा डुलवी स्वअंगावर ॥ अहाळूनि पाडावया ॥४॥

तन्न्यायें तीव्रमती ॥ चित्तकुंडी पावकस्थिती ॥ प्रदीप करोनि नृपआहुती ॥ इच्छूनियां जातसे ॥५॥

तच्छिष्यकटकथाटी ॥ गमन करितां वाटोवाटीं ॥ तंव हेळापट्टण काननपुटीं ॥ जाऊनियां पोहोंचला ॥६॥

तो वृत्तांत रायासी कळला ॥ कानिफा आले गावाला ॥ मग परिवारासहित गोपीचंद वहिला ॥ सवें सामोरा जातमे ॥७॥

चित्तीं म्हणे मम वैभवा ॥ योग्य दिसे महानुभावा ॥ तरी गुरु हाचि करावा ॥ कायावाचाभावानें ॥८॥

सातशें शिष्यकटक भारी ॥ पूर्णयोगी ब्रह्मचारी ॥ गज वाजी स्यंदनी स्वारी ॥ जगामाजी मिरवतसे ॥९॥

सिद्ध करुनि चमूभार ॥ शिबिकासनें तुरंग अपार ॥ अन्य मंडळी वीर झुंजार ॥ रायासवें मिरवले ॥११०॥

रायमस्तकीं एकशत ॥ चंद्राकृती देदीप्यवंत ॥ ऐसीं छत्रें वर्णिता बहुत ॥ वाढेल ग्रंथ आगळा ॥११॥

एक सहस्त्र सातशें मिती ॥ बरोबरीचे सरदार असती ॥ तयांचीं छत्रें पंच असती ॥ चंद्राकीं मिरवत ॥१२॥

हेमतगटी झालरा शिल्पयुक्तीं ॥ छत्रकळसाची अपार दीप्ती ॥ रत्नखचित अर्का म्हणती ॥ तेज सांडी तूं आपुलें ॥१३॥

ऐशा संपत्तिसंभारेसी ॥ ठेंगणें भाविती अमरपदासी ॥ मार्गी चालतां मांत्रिकासी ॥ पाचारी तो नृपनाथ ॥१४॥

म्हणती प्रारब्धयोगेंकरुन ॥ येथें पातलें सिद्धरत्न ॥ तरी याचा अनुग्रह घेऊन ॥ ईश्वरभक्तीं परिधानूं ॥१५॥

हा श्रीगुरु आहें योग्य मातें ॥ माझी संपत्ती भूषणभरतें ॥ जगामाजी दिसे सरितें ॥ योगायोग्य उभयतीं ॥१६॥

नातरी गुरु मम मातेनें ॥ योजिला होता कंगालहीन ॥ रत्नपति काच आणून ॥ भूषणातें मिरवीतसे ॥१७॥

कीं कल्पतरुच्या बागायतीं ॥ कंटकतरु बाभूळवस्ती ॥ कीं अर्कचंद्राचे मध्यपंक्ती ॥ काजव्यानें मिरवावें ॥१८॥

मी भूप माझे पंक्ती ॥ भूपती असावा सर्वज्ञमूर्ती ॥ घृतशर्करा दुग्धसरितीं ॥ लवण कैसें वाढावें ॥१९॥

अमंगळ गल्ली कुश्वल स्थान ॥ बहुत ज्ञानी पिशाचसमान ॥ तो गुरु मातेंनें ॥ जालिंदर योजिला ॥१२०॥

अहो ती योग्य नसे संगत ॥ काय केलें स्त्रीजातींत ॥ परी आतां उदेलें उचिताउचित ॥ गुरु कानिफा आम्हांसी ॥२१॥

ऐसें वदूनि मंत्रिकासी ॥ राव जातसे कटकप्रदेशी ॥ घेऊनि सवें संभारासी ॥ षोडशोपचार आदरें ॥२२॥

ऐसेपरी कटकथाटीं ॥ राव जाय सुगम वाटीं ॥ त्या मार्गी योगींद्र जेठी ॥ जाऊनियां मिळाला ॥२३॥

परी येतां देखतांचि गोपीचंद ॥ हदयीं धडाडला अपार क्रोध ॥ परी विवेक अर्गळा अपार ॥ तेणें अक्रोध मनामाजी संचरला ॥२४॥

आतांचि शापुनि करीन भस्म ॥ परी कार्य सुगम ॥ उरकोनि घ्यावा मनोधर्म ॥ आघीं पाहूनि गुरुचरणपद्म ॥ शासनातें मग ओपूं ॥२६॥

ऐसा विचार करुनि चित्तीं ॥ स्तब्ध राहिला योगींद्र जती ॥ क्रोधानळा समूळ शांती ॥ बोधलक्ष्मी स्थापीतसे ॥२७॥

जैसे शस्त्रास्त्री निपुण ॥ जेवीं रक्षिती प्रतापवान ॥ परी कार्यसंबंधीं देदीप्यमान ॥ दर्शविती लोकांतें ॥२८॥

तरी प्रथम श्रीगुरुमूर्ती ॥ प्रत्यक्ष करावी याचे हातीं ॥ मग क्रोधानळासी दुस्तर आहुती ॥ गोपीचंद योजावा ॥२९॥

ऐसिये विचारीं शब्दबोधें ॥ कानिफा राहिला स्तब्ध ॥ येरीकडे गोपीचंद ॥ चरणावरी लोटला ॥१३०॥

उभा राहिला समोर दृष्टीं ॥ नम्रोत्तर बोले होटीं ॥ जोडोनियां करसंपुटीं ॥ विनवणी विनवीतसे ॥३१॥

हे महाराजा दैवयोगा ॥ मज आळशावरी गंगा ॥ वोळलासी कृपाओघा ॥ अनाथा सनाथ करावया ॥३२॥

तुम्ही कृपाळू संतसज्जन ॥ दयाभांडार शांतिरत्न ॥ ज्ञानविज्ञान आस्तिककर्म ॥ गृहस्थांसीं कल्पावें ॥३३॥

ब्रह्मी पावला तत्त्वतां ॥ षड्रगुणासी विषयां दमितां ॥ सकळ भोगूनि अकर्ता ॥ मिरवतसां जगामाजी ॥३४॥

आणि जगाच्या विषयतिमिरीं ॥ ज्ञानदिवटी तेजारी ॥ मिरवूनि सुख सनाथपरी ॥ दाविते झाला महाराजा ॥३५॥

ऐसे साधक याचकमणी ॥ तुम्ही कल्पतरु कल्पनापूर्णी ॥ ऐसिये स्थिती जान्हवी जीवनी ॥ बोळविलीत मजवरुती ॥३६॥

परी श्रीरायाचें वागुत्तर ॥ ऐकूनि कानिफा मनोहर ॥ तेणें चित्तशक्तितरुवर ॥ आनंदशांती मिरवली ॥३७॥

देहीं क्रोधाचा वैश्वानर ॥ पेटवा घेत होता अपार ॥ तरी रावउत्तराचें सिंचननीर ॥ होतांचि शांति वरियेली ॥३८॥

मग रायासी धरुनि करीं ॥ बैसविला स्वशेजारीं ॥ मग बोलत वागुत्तरीं ॥ कुशळ असा कीं महाराजा ॥३९॥

म्हणे राया अनुचित केलें ॥ परी तव भाग्य सबळ पाहिलें ॥ तेणेंकरुनि शांतीतें वरिलें ॥ मम मानसें महाराजा ॥१४०॥

नातरी अनर्थासी गांठी ॥ पडत होती प्राणासी मिठी ॥ परी तव भाग्यउत्तराचे देठीं ॥ शांतिफळें मिरवलीं ॥४१॥

तरी आतां असो कैसें ॥ वेगीं चाल पट्टणास ॥ तेथें सकळ इतिहास ॥ निवेदीन तुज राया ॥४२॥

मग बैसूनि शिबिकासनीं ॥ काटकासह ग्रामासी येवोनि ॥ राये राजसदना आणोनी ॥ कनकासनीं वाहिला ॥४३॥

वाहिला तरी प्रीतीकरुनी ॥ षोडशोपचारें पूजिला मुनी ॥ हेमरत्नीं आणि वस्त्रभूषणीं ॥ नम्रवाणी बोलतसे ॥४४॥

हे महाराजा योगसंपत्ती ॥ कामना वेधली माझे चित्तीं ॥ अनुग्रहीं चोज घेऊनि निगुती ॥ सनाथपणी मिरवावें ॥४५॥

ऐसी वेधककामना चित्तीं ॥ प्रथम भागीं मिरवत होती ॥ त्यांत उदेली कोपयुक्ती ॥ वैश्वानरशिखा ते ॥४६॥

तेणें आनंदोनि उदयाचा तरु ॥ वोळलासे योगधीरु ॥ मग पुढें वासनाफळकारु ॥ प्रेरावयातें पावला ॥४७॥

नृप म्हणे अर्थ उघडून ॥ चित्तीं मिरवा समाधान ॥ नातरी भययुक्त भिरड पूर्ण ॥ चित्ततरुतें स्पर्शीतसे ॥४८।

तरी प्रांजळ करुनि मातें ॥ कृपें ओपूनि अनुग्रहातें ॥ आपुला साह्य म्हणोनि सरतें ॥ तिहीं लोकीं मिरवावें ॥४९॥

कानिफा म्हणे नृपा ऐक ॥ मम अनुग्रहाचें उत्तम दोंदिक ॥ घेऊं पाहसी भावपूर्वक ॥ परी तुवां भाव नासिला ॥१५०॥

जैसें दुग्ध पवित्र गोड ॥ परी लवण स्पर्शितां परम द्वाड ॥ तेवीं तूतें घडूनि विघड ॥ आलें आहे महाराजा ॥५१॥

अरे माझा अनुग्रह घ्यावया पाहसी ॥ परी ज्याचा अनुग्रह मजसी ॥ तो तूं स्वामी महागर्तेसी ॥ अश्वविष्ठेंत स्थापिलाज ॥५२॥

परी तुझें आयुष्य लाग ॥ पूर्वपुण्याचा होता योग ॥ म्हणोनि क्रोधानळ मग ॥ शांतिदरीं दडाला हो ॥५३॥

नातरी महाराज जालिंदर ॥ प्रळयकाळीचा वैश्वानर ॥ तुझे वैभवाचें अपार नीर ॥ भस्म करिता क्षणार्धे ॥५४॥

जयाच्या प्रतापाची सरी ॥ कोण करी बोल वागुत्तरीं ॥ जेणें स्वर्गदेवतांची थोरी ॥ झाडोझाडीं लाविली ॥५५॥

मग साद्यंत वराची कथा ॥ तया नृपातें सांगतां ॥ तेणेंही सकळ ऐकूनि वार्ता ॥ भय उदेलें चित्तांत ॥५६॥

अंगीं रोमांच आले दाटून ॥ शरीरीं कापरें दाटले पूर्ण ॥ मग धरोनि त्याचे चरण ॥ नम्रपणें विनवीतसे ॥५७॥

म्हणे महाराजा योगवित्त ॥ घडूनि आलें तें अनुचित ॥ तरी आतां क्षमा उचित ॥ प्रसाद करा दासावरी ॥५८॥

या ब्रह्मांडपंडपाव ॥ मजएवढा कोणी नाहीं पतित ॥ अहा ही करणी अघटित ॥ घडूनि आली मजलागीं ॥५९॥

परी सदैव मायेपरी ॥ शांति वरावी हदयांतरीं ॥ बहु अन्याय होतां किशोरी ॥ अहितातें टेकेना ॥१६०॥

तुम्ही संत दयावंत ॥ घेतां जगाचे बहु आघात ॥ अमृतोपम मानूनि चित्त ॥ कृपा उचित दर्शवितां ॥६१॥

जैसा झाडा घातला घाव ॥ एकीं लावणी केली अपूर्व ॥ परि उभयतां एकचि छाव ॥ मिरवूं शके जैशी कां ॥६२॥

कीं सरितापात्रीं नीरओघीं ॥ धुती पूजिती मळसंगी ॥ परी एकचि तों उभयप्रसंगी ॥ मिरवली कीं सरिता ते ॥६३॥

कीं तस्कारा होतां घरांत रिघावा ॥ त्यासही प्रकाश देई जैसा दवा ॥ तन्न्याय संतभावा ॥ मिरवूं जात महाराजा ॥६४॥

तरी आतां असो कैसें ॥ क्षमावोढण करी आम्हांस ॥ दुष्कृतसरिताप्रवाही विशेष ॥ ओढूनि काढीं महाराजा ॥६५॥

ऐसें ऐकूनि तयाचें वचन ॥ नाभी म्हणे गजकर्णनंदन ॥ मग रायालागीं सवें घेऊन ॥ स्वशिबिरातें पातला ॥६६॥

परी हा वृत्तांत ऐकूनि ॥ परिचारिका धांवल्या तेथूनी ॥ त्यांनी जाऊनि सकळ युवतींलागोनी ॥ मैनावतीते सांगितलें ॥६७॥

हे माय वो भक्तिसंपादनीं ॥ जालिंदरगुरु तुम्हांलागुनी ॥ परी तयाची रायें विपत्तीं करुनी ॥ महीगर्ते मिरविला ॥६८॥

तेंही अश्वाविष्ठेत ॥ टाकिला आहे दशवरुपांत ॥ ही राजदरबाअ ऐकूनि मात ॥ तुम्हां आम्हीं निवेदिलें ॥६९॥

म्हणाल कैसी कळली मात ॥ तरी जालिंदराचा आला सुत ॥ अपार वैभव कानिफानाथ ॥ विद्यार्णव दुसरा ॥१७०॥

तरी तयाचें वैभव पाहून ॥ शेवटीं नटला आपुला नंदन ॥ परी जालिंदराचें वर्तमान ॥ श्रुत केलें तेणेंचि ॥७१॥

आता राव तयाचे शिबिरीं ॥ गेला आहे सहपरिवारीं ॥ तेथें घडेल जैसेपरी ॥ तैसे वृत्त सांगूं पुढें ॥७२॥

ऐसें सांगतां युवती ॥ हदयीं क्षोभली मैनावती ॥ परी पुत्रमोहाची संपत्ती ॥ चित्तझुलारी हेलावे ॥७३॥

येरीकडे नृपनाथ ॥ मुनिशिबिरा जाऊनि त्वरित ॥ उत्तम अगारीं अनन्य पदार्थ ॥ इच्छेसमान भरियेले ॥७४॥

सदा सन्मुख कर जोडून ॥ अंगें धांवे कार्यासमान ॥ जेथील तेथें अर्थ पुरवून ॥ संगोपन करीतसे ॥७५॥

जैसे दुर्वासा अतिथी सकळ ॥ सेवे आराधी कौरवपाळ ॥ तन्न्याय हा भूपाळ ॥ नाथालागी संबोखी ॥७६॥

असो ऐसे सेवेप्रकरणी ॥ अस्तास गेला वासरमणी ॥ मग रायातें आज्ञा देऊनी ॥ बोळविला सदनातें ॥७७॥

राव पातला सदनाप्रती ॥ परी येतांचि वंदिली मैनावती ॥ मग झाला वृत्तांत तियेप्रती ॥ निवेदिला रायानें ॥७८॥

वृत्तांत निवेदूनि तिजसी ॥ तुवां जाऊनि शिबिरासी ॥ युक्तिप्रयुक्ती बोधूनि त्यासी ॥ महाविघ्ना निवटावें ॥७९॥

मग अवश्य बोलूनि मैनावती ॥ शिबिरा आसनीं जाऊं पाहती ॥ शीघ्र येऊनि शिबिराप्रती ॥ कानिफानाथ मिरवला ॥१८०॥

वंदूनि निकट बैसली तेथ ॥ म्हणे महाराजा गुरुनाथ ॥ कोण तुम्ही वरिला अर्थ ॥ नाथपंथी मिरवावया ॥८१॥

तरी या नाथपंथिका ॥ मीही मिरवतें महीलोका ॥ तरी मम मौळी वरदपादुका ॥ श्रीजालिंदराची मिरवितें ॥८२॥

ऐसी ऐकोनि तियेची वाणी ॥ बोलता झाला कानिफा मुनी ॥ ऐसी असूनि बरवी करणी ॥ जालिंदरातें मिरविली ॥८३॥

तूं अनुग्रही असतां निश्वित ॥ गुरु ठेवावा अश्वविष्ठेंत ॥ मैनावती म्हणे श्रुत ॥ आजि झालें महाराजा ॥८४॥

मग आपुली कथा मुळापासुनी ॥ तया नाथासी निवेदूनी ॥ हें स्वसुताहातीं झाली करणी ॥ मज न कळतां महाराजा ॥८५॥

तरी आतां झालें कर्म ॥ सज्ञाना सांवरी दुर्गम ॥ परी रायाचें दुष्टकर्म ॥ टाळूनि सुपंथ मिरवीं कां ॥८६॥

ऐसें सांगूनि तयाप्रती ॥ मोहों उपजला अति चित्तीं ॥ मग म्हणे श्रीगुरुमूर्ती ॥ दृश्य करा लोकांत ॥८७॥

म्हणशील सुताचे हातेंकरुन ॥ कां न करिसी दृश्यमान ॥ परी नेणों जालिंदराचा कोपाग्न ॥ धांव घेईल पुढारां ॥८८॥

तरी बोधावा युक्तिप्रयुक्तीं ॥ रक्षूनियां आपुल्या भाच्याप्रती ॥ दृश्य करुनि गुरुमूर्ती ॥ सत्कीर्ती भाच्या वरीं कां ॥८९॥

मग या ब्रह्मांडमंडपांत ॥ कीर्तिध्वज अति लखलखीत ॥ हेळाऊनि परम लोकांत ॥ कीर्तिध्वज फडकेल ॥१९०॥

ऐसें बोलूनियां तयाप्रती ॥ मग उठती झाली मैनावती ॥ त्यानेंही नमूनि परमप्रीती ॥ बोळविलें भगिनीतें ॥९१॥

पूर्ण आश्वासन देऊन ॥ म्हणे रायाचें कल्याण इच्छी पूर्ण ॥ श्रीगुरुचरण पाहूनि जाण ॥ सकळ संशय सोडीं कां ॥९२॥

ऐशी आश्वासूनि माता ॥ श्रीनाथ झाला बोळविता ॥ असो मैनावती तत्त्वतां ॥ नमूनि आली सदनासी ॥९३॥

स्वसुतातें पाचारुन ॥ सकळ सांगितलें वर्तमान ॥ मग सकळ भयाचें दृढासन ॥ भंगित झालें तत्क्षणीं ॥९४॥

जालिंदराचे अनुग्रहासहित ॥ आश्वासीत कानिफानाथ ॥ ऐसा सकळ सांगूनि वृत्तांत ॥ भयमुक्त तो केला ॥९५॥

असो आतां येथून ॥ पुढिलें अध्यायीं धुंडीनंदन ॥ नरहरिवरदें श्रोत्यांकारण्झ ॥ मालू निवेदिल गुरुकृपें ॥९६॥

स्वस्ति श्रीभक्तिकथासार ॥ संमत गोरक्षकाव्य किमयागार ॥ सदा परिसोत भाविक चतुर ॥ षोडशाध्याय गोड हा ॥१९७॥

श्रीकृष्णार्पणमस्तु ॥ शुभं भवतु ॥ अध्याय ॥१६॥ ओंव्या ॥१९७॥

If You Like This Article, Then Please Share It

DISCLAIMER:

The information on this website is for informational purposes only. We do not guarantee the accuracy of the content.

All views expressed are personal and should not be considered professional advice. Please consult a qualified expert for guidance.

We are not responsible for any actions taken based on the information provided here.